Docent schoenmaken en design aan de Dutch Shoe Academy met 25 jaar ervaring als schoenontwerper in de schoenindustrie. Liesel heeft als freelance schoenontwerper gewerkt voor grote bekende merken en kleinere labels in de schoenenbranche en heeft met eigen collecties meegedaan aan verschillende modeshows en exposities in galeries en musea in binnen- en buitenland. In 2015 vervulde zij een lang gekoesterde wens en begon haar eigen label Lev01: een tijdloze en comfortabele warme instap-laars gemaakt van 100% wol om koude voeten te voorkomen.

Vertel, hoe ben je in het land der schoenen verzeild geraakt?
Eigenlijk kom ik uit een hele creatieve familie. Op mijn tiende maakte ik mijn eigen kleding al, en daar hoorden ook schoenen bij. Dit was echt knutselen; ik haalde oude schoenen uit elkaar en maakte er met breiwerk een nieuwe bovenkant op, of ik plakte er gewoon iets anders op vast. Na de middelbare school ben ik mode gaan studeren aan de kunstacademie in Utrecht. Ik ontdekte nogmaals dat een outfit niet compleet is zonder schoenen, dat deze de outfit compleet maken. Toen wist ik nog niet dat er een speciale opleiding bestond voor het leren maken van schoenen daarom ben ik in die tijd weer begonnen met experimenteren op bestaande schoenen. Tijdens mijn derde jaar op de kunstacademie las ik in de Viva iets over een schoenopleiding, dat was precies waar ik naar op zoek was! Naast Fashion Design ben ik toen Ambachtelijk Schoenmaken gaan studeren. Het schoenmaken vond ik zo leuk dat ik op de academie gewisseld ben van Fashion Design naar Product Design. Na mijn afstuderen vond ik via-via snel werk. Ik had de mazzel dat ik toen in een dorp woonde waar heel veel mensen in de schoenenbranche werkten (de Meern in Utrecht). In die tijd waren er nog weinig schoenontwerpers en de orthopedie en de industrie waren twee verschillende werelden, tegenwoordig zijn deze veel meer naar elkaar toegegroeid.

In 1998 had ik samen met drie andere ontwerpers (een meubelmaker, een sieradenmaker en een modeontwerper) een winkel in Utrecht. Dit bleek een gouden combinatie omdat de winkel ook gebruikt werd als atelier. Omdat onze spullen elkaar niet beten konden we allen elkaars producten verkopen; iemand die een kast kwam kopen verliet de winkel vaak met een kast én een paar schoenen. Iedere zes weken organiseerden we een expositie en op één van de schoenenexposities heb ik collega’s en docenten van de Dutch HealthTec Academy uitgenodigd. Onder de genodigden was Peter Kok, die vertelde dat hij op zoek was naar een docent voor de opleiding Ambachtelijk Schoenmaken. Voor mij was dit een geweldige kans, ik was toch al niet weg te slaan uit de werkplaatsen daar op school. In 2001 ben ik begonnen met lesgeven en ik doe dit nog steeds met veel plezier.

Je doet veel verschillende dingen binnen de schoenenbranche. Hoe omschrijf je zelf jouw werk?
Heel divers; ik ben schoenontwerper, schoenmaker én docent. Ik vind zowel de commerciële als de experimentele kanten van het vak interessant. Als docent op de DSA verzorg ik lessen in de vervaardiging van schachten en onderwerken voor de cursus Ambachtelijk Schoenmaken. Daarnaast geef ik les aan de studenten van de opleiding Industrial Footwear Design en begeleid ik de stagiaires die in het DSA-fabriekje werken.

Je hebt geen eigen portfoliowebsite. Is dat een bewuste keuze?
Het is misschien dom dat ik geen portfolio heb maar veel mensen weten mij te vinden. Onder jonge- en beginnende schoenmakers is er veel meer concurrentie, het is dus belangrijk dat je jezelf goed verkoopt zowel on- als offline. Uiteraard heb ik wel geprinte portfolio’s. Deze maakte ik wanneer ik op gesprek ging bij opdrachtgevers. Voor elke opdrachtgever of klant maakte ik een ander portfolio.

Wat betreft een online omgeving die alleen om mij en mijn werk draait verwijs ik naar mijn Facebookprofiel. Hier post en deel ik veel schoen gerelateerde artikelen en foto’s.

Welke schoenmaker of –ontwerper was jouw grote voorbeeld toen je begon op de kunstacademie?
Op het gebied van schoenen was Lola Pagola mijn grote voorbeeld, het schoenenlabel van het duo Marijke Bruggink en Marlie Wittenveen. Zij waren de eersten in Nederland die een succesvol schoenenmerk begonnen. Marijke en ik hebben sinds een paar maanden contact met elkaar; momenteel werken we samen om het DSA-fabriekje goed neer te zetten.

Is er veel veranderd in de schoenenbranche in de jaren tussen jouw start en nu? Hoe denk je dat de branche zich gaat ontwikkelen?
Er gebeurt momenteel veel met 3D printen en scannen. Hier is veel mee mogelijk op verschillende gebieden binnen de schoenenbranche maar ik denk niet dat het maken van schoenen op de ambachtelijke manier zal verdwijnen, je zult toch kennis moeten hebben van het bewegingsapparaat om de juiste ontwerp- en materiaalkeuzen te kunnen maken. Ik denk dat een mix van oude en nieuwe technieken elkaar in de toekomst aan gaan vullen.

Met de komst van de nieuwe opleiding Vakbekwaam Schoentechnicus kunnen we inspelen op deze verschuivingen. De opleiding start in 2018. Er zal onder andere les worden gegeven in het digitaal ontwerpen en produceren van schoenen. Hierbij wordt een samenwerking aangegaan met FabLab. Als school mag je niet achterblijven op de industrie, hier worden 3D-scanners en -printers al veel gebruikt. Je zult als opleidingscentrum dus de ruimte moeten creëren zodat studenten hiermee kunnen experimenteren. Wat betreft het gebruik van materialen zullen er in de toekomst ook veranderingen plaatsvinden maar zolang er vlees wordt gegeten, is er leer. Gelukkig zijn er veel alternatieven op de markt, en door de industrie wordt volop nagedacht over nieuwe duurzame alternatieven voor leer.

Je hebt een sterke focus op duurzaamheid, hoe verwerk je dit in je lessen?
We vervuilen enorm met de schoenenindustrie, terwijl we ook prima alternatieve materialen kunnen gebruiken. Ik vind het fantastisch om te zien hoe de komst van deze materialen zich ontwikkelt en hoe studenten zich hier mee bezighouden. Het zit ‘m ook in de kleine dingen, je kunt bijvoorbeeld minder lijm gebruiken om iets te bevestigen of je kunt een andere constructie toepassen. Tijdens mijn lessen geef ik de studenten zoveel mogelijk informatie over hoe je een product zo duurzaam mogelijk kunt produceren.

Is jouw collectie viltlaarzen van Lev voor jou de definitie van een duurzaam gebruiksvoorwerp?
Eigenlijk is deze laars ontstaan omdat ik altijd koude voeten heb, maar toen ik zoveel complimenten kreeg en er serieus vraag naar was, ben ik Lev01 gestart. Het eerste paar heb ik zelf met de hand gevilt. Het gebruik van vilt is volledig diervriendelijk én er worden geen schadelijke stoffen toegevoegd aan het water dat je ervoor gebruikt, waardoor het uiteindelijk gewoon het afvoerputje in kan. Ik ben alleen nog op zoek naar een goed alternatief voor de synthetische lijm die wordt gebruikt bij de bevestiging van de cambreur en het cambreurdekje. Het vilt is van topkwaliteit. Het wordt in Finland gemaakt en wel op zo’n manier dat het afvalwater terug de natuur in kan. Voor de houten hakken en plantaardig gelooide leren zolen ga ik naar Portugal. Omdat alle materialen van topkwaliteit zijn en de laarzen daardoor lang gebruikt kunnen worden, is mijn laars zeker een duurzaam gebruiksartikel.

Waar ben je momenteel mee bezig en wat zijn jouw schoenplannen voor de toekomst?
Er komen veel dingen op mijn pad. Ik zou meer willen weten over de 3D-technieken die gebruikt worden in de schoenenbranche. Momenteel ben ik bezig al het zaagsel - dat vrijkomt tijdens het schuren van de leesten en onderwerken - te verzamelen. In samenwerking met een filamentenproducent wil ik daar leerfilamenten mee maken zodat het zaagsel dat we hier opvangen wordt hergebruikt. Mijn focus ligt dus op het volledig hergebruiken van het afval dat gemaakt wordt bij het produceren van schoenen.

Het schoenenfabriekje van de DSA loopt goed. Wat was de reden dat je besloot het fabriekje in te schrijven op De Schoenwerkplaats?
Ik vind het mooi dat het een initiatief is van een student van de Dutch HealthTec Academy. Het is belangrijk dat de schoenopleidingen die de DHTA aanbiedt beter zichtbaar zijn en dat we daarmee laten zien hoeveel hier mogelijk is. Er is meer verbinding nodig tussen de verschillende schoen gerelateerde opleidingen (Orthopedisch Schoentechnicus, Orthopedisch Instrumentenmaker, Ambachtelijk Schoenmaker en Industrieel Schoenontwerper) die de DHTA aanbiedt. We kunnen elkaar helpen omdat alle disciplines elkaar mooi aanvullen, het is een rijke omgeving. De Schoenwerkplaats heeft een omgeving gecreëerd waarin deze disciplines samenkomen, en belangrijker: dat opdrachtgevers op eenvoudige manier een geschikte maker weten te vinden voor grote én kleine opdrachten.

Wat is jouw advies aan (beginnende) schoenmakers?
Op de middelbare school haalde ik erg goede cijfers bij wiskunde en scheikunde. Door mijn naasten werd ik de wetenschappelijke richting in geduwd. Uiteindelijk heb ik eerst een jaar landschapsarchitectuur gestudeerd maar daar zat te weinig creativiteit in, daar heb ik van geleerd wat ik absoluut niet wil, en dat ik het belangrijk vind om mijn passie en mijn hart te volgen. In die tijd was een studie aan de kunstacademie volgens velen een sollicitatie voor de werkloosheid. Dat is dan ook mijn tip: volg je dromen, je passie: daar word je gelukkig van!