Hier zit al 80 jaar een schoenmakerij nu vind je er De Zooliste

Midden in het centrum van Den Bosch, in de pittoreske Ridderstraat, is sinds 2018 de schoenmakerij van Elsa Verreijen te vinden: De Zooliste. Een schoenmakerij met een boutique-gevoel waar je, naast haar vakkundige reparaties, ook terecht kunt voor mooie accessoires en topkwaliteit onderhoudsartikelen. De Schoenwerkplaats ging bij Elsa op bezoek om erachter te komen wat haar drijft en hoe het ondernemen in deze hoofdstad haar af gaat.

We stellen elke schoenmaker die we spreken deze vraag dus ook van jou willen we graag weten; hoe kwam je erachter dat schoenmaken jouw ding is?
Rond de tijd dat Uggs populair waren had ik koude voeten en ging ik op pad om schoenen te kopen. Ik vond Uggs in een winkel en kwam erachter dat ze keiduur waren! Uiteindelijk vond ik een paar in mijn maat in een tweedehandswinkeltje. Ze zagen er verschrikkelijk uit, ik kon niet geloven dat mensen daar 300 euro voor betalen; het zit zo slecht in elkaar! Ik was altijd al veel met ambacht bezig. Bijenhouden, zilversmeden; ik heb van alles geprobeerd. Toen begon ik me af te vragen: “hoe doe je dat eigenlijk, schoenmaken?”.

Ik kwam terecht bij de Dutch Shoe Academy in Utrecht, bij de cursus ambachtelijk schoenmaken. Vanaf de eerste les, toen ik Liesel Swart zo’n leren binnenzool in vorm zag slaan op een leest, was ik verkocht!

Welke opleiding heb je gevolgd? Wat heb je er geleerd?
Mijn basisschool was o.a. een vrije school; mijn moeder – mijn hele familie eigenlijk – heeft namelijk een zwak voor ambacht en handwerk. Iedereen dacht ook altijd dat ik naar de kunstacademie zou gaan en juist daardoor ontwikkelde ik er een weerstand tegen; ik wilde iets maken dat zin had. Ik vind het geweldig als iets esthetisch is, praktisch is én kwaliteit heeft. In een schoen kan dat allemaal samenkomen.

Om het vak te leren heb ik de opleiding ambachtelijk schoenmaken gedaan en daarna de opleiding tot schoenhersteller, beide op de Dutch Shoe Academy. De opleiding tot schoenhersteller was eerst een beetje een moetje. Ik had na de drie jaar ambachtelijk schoenmaken al wat ervaring dus het eerste jaar was de inhoud voor mij al bekend maar zo kon ik, iemand van de grote lijnen, me goed focussen op de details. Daardoor werd het toch interessant. Je leert probleemoplossend denken, elke reparatie is namelijk een nieuw klein probleem.

Is stage lopen noodzakelijk?
Ja! In het laatste jaar ambachtelijk schoenmaken besloot ik stage te gaan lopen bij Rosanne Bergsma. Van haar leerde ik vooral een staat van zijn; hoe je een project draagt en hoeveel aandacht je erin steekt. Rosanne begint met heel veel fijngevoeligheid en aandacht een project en die manier van werken is voor mij leerzaam geweest. Ik denk dus dat het voor iedere beginnende schoenmaker van enorme waarde is om stage te gaan lopen, je kunt het niet in je eentje leren.

Dit vak leren kost veel tijd. Ik weet nog hoe ik er zelf in het begin bijstond, met een paar hakken te stuiteren op de schuurband. Dan sta je te vloeken maar na heel lang oefenen sta je op een dag fluitend te schuren. In het begin denk je “ik leer het nooit!” dat zie ik nu bij mijn stagiaires ook. Ik maak zelf ook nog wel eens een foutje, wanneer ik moe ben bijvoorbeeld. Ik wil het elke keer iets beter doen dan de vorige keer; je moet jezelf altijd blijven verbeteren.

Het is heel leuk om nu zelf stagiaires te hebben, gezellig ook. Ik word er zelf rustiger van, ik kan tussendoor eens gaan zitten. Maar loslaten vind ik moeilijk; als ik daaraan denk heb ik geluk gehad met mijn praktijkopleider; Harm Megens, van schoenmakerij Shoe Care hier in Den Bosch. Hij liet me mijn gang gaan, dus ik verpestte wel eens een schoen. Dan loste hij het gewoon weer op; daar leer je veel van. Het vertrouwen van zo’n opleider zorgt er voor dat je meer durft.

Wat is de leukste reparatie die je tot nu toe gehad hebt?
Ik heb een vaste klant die steeds terugkomt met hetzelfde paar laarzen om er weer een lapje op te laten zetten. Er komt telkens op een andere plek een gaatje in het overleer bij. Ik hoop dat we net zo lang doorgaan tot de hele laars een soort patchwork geworden is. Het maakt haar ook niet uit welke kleur leer ik erop zet. Van dit soort klanten word ik gelukkig; ze waarderen hun spullen. Ik mag er voor zorgen dat hun schoenen nog veel langer gedragen kunnen worden. Duurzamer kun je het niet hebben! Tijdens de opleiding ambachtelijk schoenmaken vond ik de sneaker het leukste onderdeel; toen werd het technisch écht ingewikkeld.

Welke schoenen krijg je het liefst ter reparatie?
Toch gewoon een traditionele leren herenschoen. Ik heb er een aflapper voor en een doornaaier. Aflappen vind ik soms nog wel lastig, daar kan ik nog beter in worden.

Waar ben je het beste in en wat zou je nog willen leren?
Ik denk dat ik heel goed ben in schakelen. Er moet de hele tijd van alles gebeuren, van een gesprek met een klant tot grof of juist heel secuur werk. Het lijkt erop dat ik deze tent goed kan runnen. Wat betreft vaardigheden ben ik goed in netjes stikken, dat vind ik altijd een uitdaging. In de meeste gevallen zie je niet meer wat ik gerepareerd heb!

Ik zou heel graag de Goodyear-maakwijze willen leren. Dat moet ik dan bij een ervaren schoenmaker leren, het is te complex om zelf uit te dokteren. Daar moet ik wel nog even de tijd voor vinden, nu ben ik nog volop bezig met m’n eigen zaak. Soms loop ik tegen problemen aan tijdens het repareren of maak ik een fout. Gelukkig ken ik schoenmakers in de buurt die ik om raad kan vragen. Als de klant ernaar vraagt vertel ik het wel eerlijk.

Heb je een voorbeeld of een inspiratiebron?
René van den Berg en Liesel Swart! Beide vakmensen en vaten vol kennis. Ze zijn zo verschillend; ze hebben een totaal andere manier van werken en ze zijn allebei heel cool. Ik ben heel bij dat ik les van hen heb mogen krijgen. We waren bijna de laatste lichting, daar boffen we mooi mee. Verder zijn er twee schoenherstellers die ik supergoed vind, Bas Geurts uit Boxtel en Bouke Moors, die pakt ook alles aan.

Qua ondernemerschap vind ik de jongens van Sinds2012 heel inspirerend. Ze hebben een duidelijke huisstijl, zijn goed zichtbaar op sociale media en ondertussen zijn ze gewoon heel goed in hun werk.

Ben je zelf ook bezig met je online zichtbaarheid?
Van mijn voorgangers heb ik een grote klantenkring overgenomen, daar ben ik heel erg blij mee. Daarnaast komen er via-via steeds meer nieuwe klanten. Toch zou ik graag wat beter worden in sociale media en marketing. Het is gewoon niet iets waar ik goed in ben en het ontbreekt het me vaak aan tijd. Ik vergeet ook altijd foto’s van vóór en na de reparatie te maken om op Instagram te zetten.

Hoe ga jij als ondernemer om met de onderwaardering van ambachtelijk werk?
Sommige mensen schatten je werk niet op waarde, ‘dat doe je toch gewoon effe’. Mensen kunnen zich niet voorstellen dat het je tijd en moeite heeft gekost om een vak te leren. Daarom informeer ik mensen van te voren over het te verrichten werk. Het initiatief van Sire: “waardeer het, repareer het” is ook belangrijk voor de schoenherstellers-branche.

Er zijn wel eens mensen die klagen over de kosten van een reparatie. De insteek van mijn voorgangers was ‘veel voor weinig’ en ik heb hun klandizie overgenomen. Ik wil met het bedrijf naar een hogere kwaliteit reparaties en hierdoor stijgen mijn prijzen. Sommige mensen hebben daar moeite mee, maar ik ben nog steeds de goedkoopste van de stad. Gelukkig krijg ik er ook weer andere klanten bij, juist omdat mijn reparaties beter zijn. Het houdt elkaar dus in evenwicht.

De lastigste klanten zijn de mensen die echt voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Dan is het nooit goed, snel of goedkoop genoeg. Bijvoorbeeld een dame die haar totaal kapotte tas á la minute gerepareerd wil hebben en daarna klaagt over vier euro. Dat vind ik echt lastig.

Hoe is het je gelukt deze schoenmakerij over te nemen?
Voordat ik hier kwam werken was ik al een bedrijfsplan aan het schrijven voor een eigen zaak hier in Den Bosch. Toen ik de zaak - toen nog Schoen-Enzo - overnam had ik enorm veel geluk. Tijdens het sollicitatiegesprek met de vorige eigenaren, Hans en Irene Eijkemans, kwam boven dat ze eigenlijk op zoek waren naar een opvolger. Dat was perfect! Ze vertelden er wel bij dat het waarschijnlijk nog jaren ging duren. In de loop van het jaar bleek toch dat ze er wel klaar mee waren en toen ging alles opeens heel snel. Ze hebben het me ook echt gegund. Dus ik ben in het diepe gesprongen!

Ik ben er heel blij mee want ik wil alles zelf doen, op de manier die ik bedacht heb. Dus voor mij is het feest dat ik nu alles zelf kan bepalen. Wanneer mensen al veertig jaar een bedrijf runnen hebben ze een sterke visie over hoe iets moet. Wanneer je daar als werknemer bij komt verschil je snel van mening.

Ik heb hier ook best wel wat veranderd. Ik ben afgestapt van de snelservice en ik ben overgestapt op een ander soort garen - dat was voor mij een belangrijk detail. Ik werk niet meer met bonnetjes maar stuur mensen een sms’je wanneer hun reparatie klaar is.

Waarom maken bijna alle schoenherstellers ook sleutels? Heb je meer nevenverkoop?
Men zegt altijd dat dit nog vanuit het marskramer-idee komt, maar ik denk dat het gewoon is omdat het geld oplevert. Er zit een goede winstmarge op. Schoenmakers slijpen soms ook scharen en messen, sommigen maken hondentags. Bij welke andere zaak zou dat nou passen? Je ziet ook steeds minder ijzerwarenhandels.

Naast sleutels verkoop ik leerverzorgingsproducten, dat gaat best goed. Mijn voorganger had er een schoenwinkel bij maar dat wilde ik niet. Ik heb gekozen voor de verkoop van hoge kwaliteit tassen, duurzaam geproduceerde sloffen en portemonnees.

Je gaf net al aan dat je duurzaamheid erg belangrijk vindt. Hoe ga je hier mee om bij De Zooliste?
Ik probeer zo bewust mogelijk te repareren. Ik doe bijvoorbeeld al mijn lijmafval naar het chemisch afval, dat doen veel collega’s niet. Daarnaast lijm ik zo min mogelijk en bewaar ik schalmstukken en reststukken om te gebruiken voor kleinere reparaties. Ik gebruik bijna geen voorgestanste zolen, ik haal alles uit de plaat. Verder heb ik ledlampen en scheid ik mijn andere afval keurig.

Waar ik van baal is dat je sneakers niet kan voorzien van een originele zool zonder hiervoor een donorpaar aan te schaffen. Van Bommel doet dat wel, daar kun je een kwaliteitscertificaat voor halen. Dat wil ik bij sneakers ook kunnen! Maar de prijs van zo’n onderwerk is waarschijnlijk zo hoog dat een paar nieuwe sneakers goedkoper is dan de reparatie.

Ik probeer reparatie te promoten; wanneer een klant binnenkomt met schoenen waarvan hij/zij alleen de hakken gedaan wil hebben vertel ik graag wat er nog meer kan zodat het paar nog veel langer meegaat. Ik zal nooit zeggen dat ze een paar schoenen moeten weggooien.

Heb je tips voor schoenmakers die hun eigen schoenmakerij willen beginnen?
Het is belangrijk dat je een ondernemend type bent. Je moet goed zelfstandig kunnen werken. Daarnaast is het een kwestie van gewoon doen! Net als ik in het diepe springen. Ik kom zelf uit een ondernemersfamilie, ik weet van mezelf dat ik het belangrijk vind alles zelf te mogen bepalen. Ik vind dat belangrijker dan om vijf uur de deur achter me dicht te kunnen trekken.

Ontdek waar je minder goed in bent en vraag op tijd hulp. Ik heb bijvoorbeeld iemand in de arm genomen die me hielp met het schrijven van een bedrijfsplan en bij het maken van mijn begrotingen. Verder had ik een prachtig momentum te pakken en kreeg ik veel steun van mijn voorgangers. Op deze plek zit al tachtig jaar een schoenmakerij! Er is een foto van 1935, hier voor de deur.

Wat zijn je toekomstplannen met De Zooliste?
Als schoenhersteller wil ik heel erg goed worden: een meester in mijn vak worden hier in Den Bosch. Hoge kwaliteit afleveren, dat wil ik. Ik zie mezelf geen les geven bij een opleiding maar ik vind het geweldig stagiaires te hebben. Daarnaast wil ik als ambachtelijk schoenmaker meer maatwerk gaan doen. Hopelijk kan De Schoenwerkplaats me aan leuke opdrachten helpen.

Je hebt je aangemeld op De Schoenwerkplaats – een heel goed besluit - wat vind je van het platform en wat verwacht je van ons?
De Schoenwerkplaats heeft een fijne huisstijl: strak en duidelijk. Aanmelden gaat makkelijk en er staan leuke klussen op. Ik ben ook lid van de Nederlandse Schoenmakers Vereniging, dat is echt een branchevereniging. Ze hebben bijvoorbeeld collectief een verzekering geregeld speciaal voor schoenherstellerszaken. Dat is natuurlijk iets heel anders. Van De Schoenwerkplaats verwacht ik misschien hulp bij de invulling van mijn sociale media. Verder is het goed voor mijn netwerk om bij jullie aangemeld te zijn. Zeker door De derde editie van De Werkplaatsborrel die we hier bij mij hebben gehouden! En de worstenbroodjes waren keilekker. Tot snel in Den Bosch?

Ben je in de buurt loop dan zeker even bij Elsa naar binnen, ze laat je graag haar mooie schoenmakerij zien. Niet in de buurt maar wil je graag samenwerken met Elsa of een andere topschoenmaker? Plaats je oproep en kom in contact.